Ta dificil pa bisa cu nos ta hayando mas vista riba kico ta nos futuro proximamente. Di un banda nos ta keda haya informacion, pero na pida, pida, sin cu tin un panorama completo bayendo fin di aña y comienzo di otro aña. Riba diferente tereno ta haya informacion confusivo tambe, cu ta duna un imagen positivo di cosnan cu segun nos mihor conocimento, no por ta asina.

Den rueda di prensa ayera mainta nos promer ministro a duna un update di e busqueda di un operador pa e refineria, unda ta brinda un perspectiva hopi positivo di e posibilidadnan di renobacion di e planta. Pakico nos ta menos positivo den esaki ta cu e hechonan den e industria aki den nos region y mundialmente ta duna un otro vista, unda e perspectiva pa un refineria renoba ta hopi menos faborable cu nos ta haya presenta aki. Den e mesun edicion di awe tin un update di e situacion di e refineria di St Croix, cu lo tabata cla pa habri pero no por haci esaki. Problemanan tecnico despues di 12 aña di paro a haci cu no por start up, treciendo e acuerdo cu e compania di energia global BP na peligro. Si kibra e contract, e refineria lo no tin supplier mas. Tambe ta hunga un papel cu BP mescos tur otro di e empresanan grandi den petroleo, manera ExxonMobil, Shell, Total, Repsol, ta cuminza bay strategicamente mas den direccion di inversion den energia renovable y no tanto mas den petroleo. Por cierto, dia 29 di october De Volkskrant a publica e noticia cu Shell ta bay elimina no menos cu ocho refineria, di cual cuatro na Merca… E crisis di coronavirus ta hunga un papel, pero tambe e cambio pa inversion den energia renovable.

Esaki ta e movimentonan mundial den e sector. Pa nos region esaki tambe tin consecuencia. No ta pornada nos tin durante varios aña mas di 1,3 miyon bari pa dia na capacidad di procesamento inutil den Caribe (Aruba, Curaçao, St Croix, Trinidad & Tobago) sin cu niun hende a haya nan falta… E autoridad mundial International Energy Agency (EIA) a vocifera cu probablemente despues di e pandemia aki produccion y consumo di petroleo na nivel mundial no lo bolbe mas na e nivel pre-Covid. Cu otro palabra, no tin necesidad di tanto refineria mas.

Ta remarcable cu nos no ta tende ningun di e consideracionnan aki di e hendenan rond di e gabinete, ta parce cu den e mihor tradicion Trumpista ta cheerleader so tin. Asina nos promer ministro ta bin presenta cifra di un eventual renobacion di algo mas di 2.000 miyon dollar, cu no ta cuadra cu loke nos ta kere cu un renobacion lo costa. Ya ta varios aña pasa cu e experto Nelson English a duna un bon presentacion detaya di kico rehabilitacion di e refineria lo costa, cu tabata 2.1 biyon dollar… te na e punto cu e tabata na ultimo, es decir, sin capacidad di produci gasolin pero simplemente e mesun produccion di ‘intermediate feedstocks’. Segun English e tempo ey, rehabilitacion completo lo a costa 3.1 biyon dollar, bastante mas cu e 2.2 biyon cu actualmente a calcula, anto esey despues di 8 aña di deterioro, unda bon parti di e inventario di e facilidadnan lo a desaparece, segun conocedor di e situacion interno. Kico nos kier bisa cu esaki? Cu ta facil pa traha calculacion financiero cu ta bisa: “si bo haya un inversionista, esaki e ta bay costa”. Esey ta comparable cu un auto Mericano modelo 1955 cu a para mitar siglo den mondi y tin hende entusiasma cu a dicidi cu nan ta pon’e back den su estado original. Tur cos ta posible, basta tin placa. Den e caso di un refineria e ta un tiki diferente, pasobra e placa ey mester bolbe den un plan di ‘return on investment’ cu ta make sense. Y ta ey e problema economico-financiero ta tuma un rumbo diferente, pasobra mester tuma na cuenta perspectiva di mercado di cual e empresa ta forma parti. Te awe ainda nos no a tende un discurso coherente den esaki, ni di nos mandatarionan, di e gabinete aki y di e anterior, ni di nan asesornan, cu ta tuma na cuenta loke nos ta trece dilanti aki.

Nos ta haya straño tambe cu na mesun momento cu nos ta haya tende cu tin un acuerdo cu Hulanda, porfin, e biaha aki ta Hulanda (Knops) ta bisa cu no tin acuerdo ainda. Na mes momento ta presenta e cifranan bunita, ‘too good to be true’ aki di e efecto cu reconstruccion di e refineria lo por tin riba nos GDP pa 2021 y e añanan despues, cu segun nos no ta aplicable pa 2021 pasobra ta imposible pa tin un acuerdo asina liher, esey e experiencia di e aventura cu Citgo a siña nos, pues si acaso e asunto bira factible mes, probablemente e no lo tin efecto pa 2021. Pregunta cu ta keda ta pakico ta bin cu e storianan dudoso aki, cu di otro banda, mester bisa, ta ‘transparente’ si den un sentido cinico si: bo no por gaña hende cu e cosnan aki. Mientras tanto, nos ta bay fin di aña sin presupuesto, y ainda tambe sin acuerdo cu Hulanda. Nos ta cla, dia cu nos ta cla cu haci wega…?