Studiante ta tira dos compañero di klas mata.” E tabata victima di bullying, a horta arma regular di su mama polis, y a yega unda nunca nos no kier pa nos yiunan yega, destruyendo bida di otro y di su mes. Djis un noticia den e corant di awe. El a sucede leu di nos isla, den un estado den profundidad di interior di e pais enorme cu yama Brasil. Nos por pone un banda como casualidad di bida? Ademas, cerca nos, riba nos dushi isla, nos ta keda libra di e tipo di atrocidad aki, toch? Y nos nunca a yega di tende di bullying na nos scolnan; nos muchanan no ta haci e tipo di cosnan ey, toch?

Nos por ta ekiboca, pero no ta poco dia ey nan a bolbe haya alumno cu droga y arma na un di nos scolnan? Y si bullying tabata existi cincuenta aña pasa caba na nos scolnan, nos ta supone cu nos yiu o nietonan ta miho cu nos? Nos no ta kere esey, pero no ta asina cu tanto aña pasa tabatin mas control, na cas y na scol? Nos bida familiar y bida social tabata organisa di otro manera. Anto cu esaki nos ta proclama cu nos mester simplemente bolbe na e bida anterior, unda un gran parti di e mamanan no tabata traha, pero tabata semper na cas ora e muchanan yega di scol? Cu bo por a confia riba bo bisiñanan, cu no ta permiti bo yiu haci cos malo, pero ta interveni y ademas laga bo sa kico a sucede?

Laga nos ta honesto cu otro: e tempo – dushi o menos dushi – di antaño no ta bay bolbe, y esey pa bon motibo. Awendia mayoria di hende muhe tambe ta traha, ora e muchanan yega di scol hopi di nan no tey. Anto ta nan ta carga e culpa? No, ta nos tur ta biba den un otro situacion economico, unda ta necesario cu tur dos mayor ta traha, ‘to make ends meet.’ Ironicamente nos ta biba den un di e paisnan cu hende muhe mas ‘emancipa’, si bo considera cu practicamente tur ta traha. Con e tareanan den nan hogar ta reparti, esey ta otro storia. Aki aya tin hende homber mas ilumina, cu ta comprende cu nan no por laga tur cos pa nan pareha haci, cu tambe tin su trabao. Pero nos no tin e impresion cu esey ta conta pa mayoria di hogar, cu consecuencia cu gran parti di trabao ta cay riba schouder di hende muhe. Algo straño cu esey? Bueno, nos no ta ni miho, ni pio cu gran parti di mundo. No tanto di gaba, hopi cos cu por drecha si, si nos ta interesa pa haci’e. Y si nos no ta bolbe pa pasado, kico nos ta bay haci anto pa remedia esaki, cu mira pa futuro?

Ban cuminsa cu e asunto mas problematico, y esey ta e peligro na cual nos yiunan ta exponi, specialmente den e oranan cu no tin supervision. Esey ta e oranan despues cu scol caba, pero e mayornan, sikiera un di nan, no ta disponibel ainda. Ta den e oranan ey nan por ta anda den mal compania, aunke nan mes no ta mir’e asina. Si nos no ta conta cu e mayornan, anto kico otro nos ta bay haci? Na hopi pais nan a yega caba na e alternativa di tene e muchanan mas largo na scol. Na Aruba e idea ey tambe a bin dilanti, hopi aña pasa caba pa e scolnan basico, pero mas reciente a haci un esfuerso pa extende esaki pa e scolnan secundario. E plan cu a sali di nos propio ministro presidente (saliente) a fracasa riba e problema unda hopi cos necesario a fracasa, y esey ta e problema financiero. Berdad, sin placa nada ta move, pero esey no ta kita e necesidad di implementa e plan aki, a como sea.

Loke a decepciona nos un poco di e accion reciente di sindicato di maestro, cu nan ta boga pa igualdad den trato pa tur scol, den diferente asunto, manera recurso general, aire condiciona pa tur local, facilidad pa ehercicio fisico na tur scol, pero nan no a expresa nada encuanto e necesidad pa bay mas leu cu e cuido cu mester existi pa e alumnonan den e oranan di peligro, cu ta un realidad na cualkier pais riba e continente aki, y na cualkier isla den nos region di Caribe. Acaso e no ta un asunto pa e sindicato, pasobra nan ta duna les mainta, y no bin maha na nan cabes cu cos cu mester bay haci atardi? Asina leu cu nos conocemento ta bay di proyectonan mas o menos exitoso den otro pais, ta logra esey solamente si e maestronan ta envolvi cu alma y cuerpo. No cu ta nan mester bay haci tur e trabao, pero si scol, den nos concepto, manera otro paisnan ta hacie, mester bira un base importante pa comunidad, anto nan participacion, no solamente colaboracion, ta clave. Tur esaki ta bay hopi mas leu cu aire condiciona, o gymzaal na tur scol, cosnan cu, claro, nos ta apoya di curason.