Aña 2020 ta habri cu un situacion dificil na e refineria na Aruba. Igual na esun di Curaçao, pero den un situacion bastante diferente. Den tur dos caso ta exigi maneho cla y actuacion cu decision, pa yega na solucion mas sensato posible. Esey den ambos caso ta principalmente tarea di gobierno, cu lo mester duna tanto e empleadonan como publico en general cierto claridad riba e asunto. Y claridad en todo caso no ta pa continua mantene e pensamento cu operador(nan) nobo lo ta e solucion pa e refinerianan aki. Pa esun di e hermana isla por tin speransa ainda, ya cu te algun tempo pasa e tabata den operacion, inclusive gasolin y diesel pa consumo local. Algo cu Aruba no conoce por lo menos desde inicio di añanan 80 di siglo pasa.

Sin embargo, aki tambe tin contratiempo pisa. E sindicatonan na e isla no ta di acuerdo cu e benta di e refineria cu Klesch Group, despues cu e lease e ‘propiedad di pueblo’ aki pa 34 aña cu Pdvsa. E prome pensamento di mayoria lo tabata cu lo a yega na un acuerdo cu Klesch a base di lease, pero e prome noticianan a resulta corecto cu tabata trata di traspaso di e propiedad pa Klesch pa un suma desconoci. Ta di spera cu e suma ta mas cu e simbolico 1 florin o dollar, pero por ta cu e no ta mas cu esey. Nos ta bisa esaki pasobra den e bidding reciente na Trinidad & Tobago Klesch a anuncia di no tin placa pa duna, pero cu nan lo por paga cu impuesto… cu nan debe di tur manera. Gobierno di Trinidad & Tobago a pone nan un banda practicamente considerando nan ‘no serio’. Y esaki ta e ‘best bidder’ na Curaçao… Di cualkier manera, no a papia e ultimo palabra ainda na e isla ey, unda ya tin un grupo di empleado cu ta buscando un miho futuro na Hulanda.

Pa bolbe na e situacion cerca nos mes, e terminacion di actividad pa fin di e luna aki di Citgo, en todo caso pa loke ta e actividadnan di Citgo Aruba Refining NV, cu ta e compania cu tabata pretende di start up operacion di e refineria. Placa pa inverti nunca a yega y esun cu eventualmente ta interesa den e refineria lo mester bay lidia cu un planta cu casi 8 aña pasa a cera y a keda na merced di elementonan di nos clima agresivo pa tur cos cu ta metal. Y cu dia el a cera caba e tabata manca y incapaz di produci producto final. No ta pornada gobierno anterior por a yega na un solo deal: converti e planta den un upgrader pa crudo ultrapisa Venezolano. Otro consideracion cu ta haci bastante improbable cu hamas nos lo mira un refineria normal funcionando ta e hecho cu mercado di producto final manera gasolin ta mustra exceso pa varios decada caba.

No ta pornada Bon Dia Aruba a publica na inicio di e siman aki (30 di december) un analisis extenso di e refinerianan di exportacion riba e islanan den nos region, unda ta resulta cu e perspectivanan pa Aruba ta hopi menos bon cu pa Curaçao, St Croix y Trinidad & Tobago, principalmente pa e condicion den cual e planta ta. Pero pa nos sorpresa gobierno ta aparece cu un lista di no menos cu 25 empresa cu ta interesa den e refineria. Nos no conoce e lista, pero mirando con e otro procesonan di bidding a bay na e otro islanan, nos no ta kere cu tin ni un compania di reputacion mundial riba e lista. Loke ta resta anto, ta companianan manera Klesch cu ta mas den compra y benta di producto petrolero cu nan ta den petroleo, aunke nan tin un refineria (chikito) na Alemania. Y esaki ta trece nos riba e pensamento cu tin compania cu ta interesa posiblemente pasobra nan tin otro interes cu opera un refineria obsoleto. Y pakico esey?

Pasobra e interesnan economico envolvi cu e tereno unda e refineria (no) ta opera ta hopi mas diverso cu solamente e refineria. Y si nos ta pensa pa futuro, ta bira mas y mas importante pa nos cuminsa contempla e posibilidadnan aki, na lugar di laga gobierno ciega nos cu un promesa vago di un ‘refineria completamente renoba’ cu ta algo cu ningun hende cu dos placa di conocimento di e materia aki ta kere posible. Nos tin na e momento aki na e cuatro islanan menciona mas di 1,3 miyon bari pa dia di capacidad di refinacion di crudo paralisa, dos di nan desde 2012. Y ken a haya nan falta? No e mercado, en todo caso…

Por ta cu nos mester enfoca mas riba otro actividad cu refinacion, manera logistica maritimo, unda nos tin excelente posibilidad na San Nicolas, no awor sino pa hopi aña caba. Kizas gobierno no a yega na e fase aki ainda, o no kier laga ningun hende wak nan cartanan. Banda di duna claridad tocante e rumbo pa tuma, de paso mester duna claridad na e actual empleadonan di Citgo. Esnan envolvi den trabao relaciona cu trece combustible aden pa nos economia, mester por haya seguridad. Ta momento pa mustra actuacion decisivo, y no ‘sueños color de rosa’.