Y mester mantene esey

Awor cu e dianan di fiesta nacional a pasa, nos ta ‘back to business’ cu e preocupacionnan di tur dia. Y eseynan no a bira menos, y tur hende ta pendiente di e resultado cu e negociacion na Hulanda encuanto presupuesto. Esaki lo defini con fuerte of no e medidanan lo ta cu lo tuma pa Aruba sali for di e zona di peligro cu nos ta actualmente aden. Den e dianan aki nos ta keda tende rumor persistente tocante kico ta bay sucede, pero lo ta recomendabel spera te ora gobierno anuncia kico ta e plan. Ora esey ta riba mesa, tur hende, segun nan opinion o conviccion politico, por pensa loke nan ta desea.

Esaki sin embargo no ta kita e realidad cu solucion viabel y realistico pa e problema (financiero) cu nos ta den, ta move dentro di cierto limite, cu no ta duna tanto espacio pa desvia di loke ta factibel. Un di e extremonan ta sigui e stipulacionnan di e ley di supervision financiero al pie de la letra. Basa riba esey, presupuesto 2018 lo mester compensa henter e deficit di 2017, plus e retonan di presupuesto 2018 mes, cu ta mas grandi ainda, si no dicidi di corta cierto asunto cu cual no por cumpli. Nos no ta bisa cu gobierno ta bay haci esey, pero ta parce nos un opcion, den e circunstancianan aki, pa no cumpli cu e compromisonan di indexering, acorda na 2014. E consecuencianan di esey nos no ta bay discuti aki, ainda. En todo caso, den e scenario aki lo bin ahustacion (otro palabra pa medida) grandi, cu por ta na banda di entrada (mas Impuesto) of menos gasto.

Di otro banda, nos por lesa den e carta cu CAft a manda pa conseho di gobierno di Reino, cu nan tambe ta mira cu e norma di e ley pa 2018 surplus di 0,5% GDP no ta alcansabel. Por lo tanto nan a palabra cu gobierno di Aruba cu ta bin un plan financiero di varios aña cu ta indica suficiente medida pa austerisa cu ta start na 2018, cu lo tin efecto y ta parti di e presupuesto aproba pa 2018. Tur esey lo mester a aparece den e financieel economisch memorandum 2018-2021 (FEM)cu CAft a haya luna pasa.

Cu esaki ya ta obvio cu tin un cierto realismo, no solamente cerca gobierno di Aruba, pero tambe cerca CAft cu niun hende por kibra hero cu man. E punto di discusion ta keda cuanto lo corta gasto o aumenta entrada, pa crea un ruta viabel pa den e proximo añanan den direccion di unda nos mester tabata na fin di 2018. Kico awor ta e discusion na Hulanda na e momento aki? Yega na un acuerdo, si cos bay bon, cuanto ta austerisa awor, y cuanto despues. Nos ta spera cu e negociacion aki lo tin exito, pa nos tur tin un ruta visibel nos dilanti.

Pero, esaki ta un banda di e asunto, cu di tur manera no ta den nos man. Loke si ta den nos man, ta loke ta bay pasa cu nos economia den e aña aki y despues. Y esey pa un motibo hopi valido. Economia ta trabao di hende, y hende ta traha bon o malo, segun cu optimismo o pesimismo ta reina. Ta hopi importante pa nos no laga pesimismo cuminsa gana tereno, pasobra tin hopi at stake aki, di nos tur. Pa cuminsa, cos no ta bayendo asina malo den nos economia, e sector mayor cu ta turismo, ta marcando un bon paso. E cifranan publica recientemente pa Banco Central pa e prome nuebe lunanan di 2017 ta indica cu tin un crecemento modera, cu e ultimo cu mester sucede ta pa nos perde esey. Esey ta implica cu na prome luga mester cuida loke nos tin, y no sinta bira filosofico encuanto loke nos por tin, tambe. E fracaso di e refineria ta mustra nos cu no ta fin di mundo a yega, al contrario mester cuminsa mira e opcionnan cu e ausencia di e refineria por duna nos.

Pero tin mas asunto pa atende. Siman pasa un di nos coleganan tabatin un combersacion cu un empresario chikito, cu no por afford un oficina di abogado o otro profesional pa regla su asuntonan, a tuma dos (2) aña pa por fin regla su VBA, pa e pasa su negoshi chikito di eenmanszaak pa un empresa mas formal. Awor, sigur lo tin aspecto unda e mes lo por a haci miho papel, pero comprende cu ta trata di un persona, manera hopi tin cu ta yuda tene e economia aki riba pia, cu ta traha shete (7) dia pa siman, y no por laga trabao un banda pa pasa oranan largo perdi ta warda turno den un of otro oficina gubernamental, pa finalmente bay cas cu e contesta incorecto. Gasto total, no incluyendo gasolin ni ora di trabao perdi, casi 5000 florin. Ta aki urgentemente mester bin un cambio, y no ta un tereno unda tur cos mester costa placa. Si nos ta di mantene optimismo pa grandi y chikito cu kier inverti, e asuntonan aki tin cu mehora, y esun cu mester step up ta gobierno.