Premier Evelyn Wever-Croes diadomingo anochi a duna un discurso nacional di Speransa y Inspiracion encurashando comunidad di Aruba pa pone tur diferencia un banda y keda cu un agenda so, Progreso di Aruba.

“Conciudadanonan, nos ta den e prome dianan di un luna nobo, cu hopi expectativa atrobe. Awe mi kier para keto un rato na e desaroyo den e ultimo luna y duna un perspectiva pa e lunanan nos dilanti, pasobra den bida semper nos mester tin perspectiva.

Pa loke ta trata e crisis di Covid-19, desde luna pasa pa awor nos por mira un desaroyo positivo ta manifestando. Esaki ta danki na e disciplina cu mayoria den comunidad a demostra, y e ta danki na e ekipo profesional cu nos tin como frontliners, especialmente riba tereno di cuido y den mantene orden publico.

Na comienso di september nos tbt tin 1200 caso activo, pa medio september, el a piek te na 1600, y nos a cera september 600 caso. Awor nos ta den 500 caso activo y cu bo sosten nos lo sigui baha e cantidad di caso activo.

Con nos a logra esaki? Nos mester a bin cu mas medida, medidanan mas especifico y mas estricto, por ehempel nos a hala e orario di toque de queda pa mas trempan, 10.00 pm y nos a pone uzo obligatorio di tapa boca den tur establecimento y oficina. No ta tur medida tabata facil, especialmente no riba nivel individual pa tur negoshi, pero si necesario den interes general, y awe nos por mira e resultadonan positivo, cu e cantidad di caso activo a baha di 1600 pa 600 den apenas dos pa tres siman. Esey ta pone tambe cu awor nos ta re evaluando si e medidanan aki mester keda manera cu nan ta, of por flexibilisa.

Tambe nos a haci nos controlnan di cuarentena y isolacion mucha mas estricto. Nos a pidi tur hefe di departamento den gobierno pa yuda nos, y asigna algun empleado publico, y algun auto di servicio – dienstwagens – pa e taskforce di cuarentena y isolacion wordo amplia sin mester busca personal pafo di gobierno y sin mester lease mas auto. Esnan den isolacion y cuarentena ta haya mas control, y mas atencion individual, y esaki tambe a contribui na e desaroyo positivo, cu e cantidad di caso activo a baha di 1600 pa 500 den e ultimo simannan.

Tur esaki un biaha mas no tabata posibel sin e cooperacion y disciplina di nos comunidad. Tin algun hende cu no ta realisa e seriedad di e crisis aki, pero e gran gran mayoria di nos ciudadanonan si ta realisa esaki, y pa esaki mi kier gradici tur esnan cu ta demostra disciplina. No ta e pais mas poderoso of rico ta esun cu lo vence e Corona virus, pero e pais mas disciplina. Ban sigui e tempo nos dilanti demostra e disciplina, pa por combati e plamamento.

Laga mi bay un poco mas den detaye di e cifranan di Covid na Aruba. E cantidad di casonan activo a baha di e piek di 1630 caso activo dia 16 september pa 500 den tres siman.

Un otro dato importante pa midi e desaroyo di e virus ta e ‘positivity rate’, esaki ta e percentahe di casonan positivo compara cu e cantidad di testnan haci cada dia. Esaki tambe ta bahando; na comienso di e di dos brote na augustus, e tawata 40%. Na september e tawata entre 30 y 35%. Awor e ta rond di 25%. Esey kiermen cu awor, di e cantidad di testnan haci riba un dia, 25% ta positivo. Pues ta un bon noticia cu e % ta bahando, pero e no ta ainda caminda cu e mester ta. Eigenlijk nos mester yega na 5%, y p’esey awe mi kier pidi henter comunidad pa nos sigui cu disciplina. Nos disciplina a duna resultado, y nos mester sigui cu e disciplina pa algun siman mas, te ora nos logra baha e ‘positivity rate’ mas.

Dicon nos mester haci mas esfuerso?

Pasobra e cantidad di personanan cu tawata tin Covid y a fayece a yega 30, di cual 17 a fayece den september, y 3 den e luna aki. Esaki ta preocupa mi hopi y ta duna mi hopi duele. Di akinan un biaha mas, mi ta desea famianan di esnan cu a perde un ser keri, hopi forsa cu nan perdida. Y mi kier urgi henter comunidad pa ban hunto percura pa no tin mas hende cu ta fayece. Cuida bo mes, cuida bo famia, y principalmente cuida esnan mas vunerable y esnan di edad halto. Pa asina evita cu abo haya bo den e dolor cu e famianan aki a haya nan aden.

E cantidad di persona den hospital pa dia, ta varia entre 35 y 45 den ultimo simannan. Di cual entre 9 pa 12 pa dia den Cuido Intensivo. Mi ta desea tur esnan cu ta luchando cu Covid, especialmente esnan den hospital, un pronto recuperacion. Y cu pronto boso por ta bek na cas cerca famia.

Mi por sigura henter Aruba cu nos tin suficiente capacidad den hospital y den Cuido Intensivo pa atende cu tur e pashentnan, pero e ta pone un presion grandi riba nos capacidad di cuido.

P’esey tambe mi ta pidi tur ciudadano di nos pais, pa un tempo mas, ban sigui demostra e disciplina cu nos mester demostra, pa combati e virus aki. Con?

  • Limita bo movecionnan mas tanto posibel,
  • Respeta e samenscholingsverbod. Evita aglomeracion,
  • Aplica e reglanan di higiena, di laba man mas frecuente cu ta posibel of uza handsanitizers
  • Tene distancia di otro, y uza bo tapaboca semper paden den establecimento y oficinanan.
  • Y si bo ta sinti malo, keda paden, yama bo dokter di cas y e lo guia bo.

Nos por combati e virus aki, door di aplica e reglanan aki. Riba nan mes, no ta cosnan dificil pa haci. Nos ta bringando un enemigo cruel y invisible. Pero e arma pa bring’e ta na alcanse di nos tur. Ta hopi importante pa nos baha e cantidad di casonan activo na Aruba, pa asina nos por bay bek na e normalidad, nobo.

Turismo den e prome dos lunanan despues cu nos a habri frontera, juli y augustus, a bay hopi bon. Casi 13 mil na juli y 17 mil na augustus. Pa september – cu semper ta mas slow cu juli y augustus – nos a ricibi 14 mil. Apesar cu e cantidadnan aki no ta compara na e 80 mil turistinanan cu average nos tawata ricibi mensual, ta trata aki di 13 mil, 17 mil y 14 mil, total 44 mil persona cu a laga nan pais, y a scoge Aruba pa bin bishita y relaha, y nos tur por mira con positivo nan experiencia tawata. Esaki ta danki na e cordialidad di nos hendenan den sector di horeca, cu apesar di tur cos, y tur e riesgo cu nan trabou ta trece cu ne, ta duna tur cu nan por pa e tursita ta satisfecho. Mi ta garantisa e trahadonan den e sector aki, cu nos ta trahando pa sigura nan salud y bienestar mas tanto posibel.

Kico e tendencia aki ta bisabo?

Cu nos turistanan kier bin Aruba. Cu apesar di tur e exigencianan di test, seguro, tapaboca, higiena, distanciamento, apesar di tur esey, nan ta sigui dispuesto pa bin Aruba. Locual ta strobando nos di habri pa mas turista, no ta cu e turista no kier bin, pero ta cu nos mester baha e cantidad di casonan activo.

Si nos baha e cantidad di caso activo, nos por ricibi mas turista, y nos por cuminsa mira hopi mas actividad economico di turismo. Nos por crea mas empleo, y e salarionan di esnan cu ta traha den e sector aki por wordo aumenta.

Aparte di turismo tin hopi interes di inversionistanan local y internacional pa inverti den Aruba. Tin desaroyo riba tereno di infrastructura. Tambe tin e destaho publico pa e refineria. Y a traves di nos Masterplan “Reposicionando rumbo di nos pais”, nos ta creando e fundeshi pa reactiva nos economia.

Nos ta den e corona crisis ainda, y nos tin retonan grandi nos dilanti ainda, pero tambe nos por mira resultadonan positivo. Di awor en adelante laga nos tuma e resultado positivo aki como motivacion pa hunto sigui cumpli cu diciplina di e reglanan di higiena y distanciamanto social unda cu nos bay. Pasobra ta solamente manteniendo di cantidad di casonan di contagio di e virus bao di control y abao, nos por recupera Aruba su economia y futuro.

Mes momento nos ta sigui den negosacion cu Hulanda pa por yega na financiamento di e fondonan cu Aruba tin mester awor pa por surpasa e crisis, y pa cuminsa re-construi nos pais. Nos no ta di acuerdo cu otro tur ora, pero e negosacionnan ta bayendo bon, den ambiente di respet.

Mientras tanto nos a logra financia 170 miyon localmente a traves di e bononan cu a wordo emiti, y di aki mi kier gradici tur esnan cu a cumpra e bononan. Por a nota cu e interes bou di nos localnan ta grandi, y nos ta aprecia esey. Esaki ta duna nos e espacio financiero pa por cumpli cu e debernan di Gobierno, pa por garantisa entre otro cuido medico, siguridad, enseñansa.

Y awe mi por anuncia cu Gobierno ta prolonga FASE, Subsidio di salario y e asistencia financiero na empresanan mediano y chikito. E facilidadnan aki na sector priva, ta wordo prolonga cu 3 luna, te cu december. Pues esnan cu ta depende di FASE y di Subsidio di salario por ta trankil, pasobra esakinan ta wordo prolonga te fin di aña.

Mescos ta conta pa e sosten di 4000 florin pa cuartal pa empresanan mediano y chikito.

Danki na e colaboracion di Minister di Finansas y Minister di Asuntonan Social, nos ta logra trece trankilidad den comunidad pa e lunanan nos dilanti, mientras nos ta traha pa nos economia pick up bek.

Mi ta garantisa cada ciudadano di nos pais, cu mi coleganan minister y ami, lo no descansa pa trece siguridad y trankilidad, te ora nos sali di e crisis aki.

Finalisando mi kier bisa esaki, Aruba ta pasando den un di e peor crisisnan cu nos pais a yega di enfrenta. Nos tur ta hopi preocupa, pero nos no mester drenta den panico. Nos no mester perde speransa y bira pesimista. Y sigur no, nos no mester bira negativo y violento.

Nos a mira expresionnan di menasa den nos comunidad, contra mi tambe. Esaki no ta bon. E pais aki ta di NOS y ta NOS mester hiba e pais padilanti. Den e pais aki nos tin democracia y un estado di derecho, y den esaki no por ni mag tin espacio pa menasa contra otro.

Ni con dificil e situacion por ta, menasa no por wordo hustifica ni acepta, contra ningun hende. Comportacion asina ta KIBRA nos pais, y nos no kier pa nada kibra nos pais.

Ban ta mas tolerante cu otro, y caminda cu mester, ban duna otro un man. Ban ta mas empatico cu otro, y tene cuenta cu e sentimentonan di otronan. Y maske nos por diferencia di opinion riba algun asunto, ban para hunto pa hiba nos pais padilanti. Manera mi a bisa caba, e pais aki ta di NOS, di NOS tur, y ta nos tur mester hiba e pais aki padilanti. Ban pone nos diferencianan un banda y desde awor nos agenda ta uno so: PROGRESO DI ARUBA.

Tur esnan cu kier yuda nos den esaki, ta bon bini. Esnan cu kier kibra nos, keda leu.

Nos hendenan ta fuerte, nos hendenan tin curashi, y principalmente nos hendenan ta balente. Mi tin tur confiansa cu e biaha aki nos lo ta exitoso un biaha mas den surpasa e retonan grandi aki. Pasobra nos ta stima nos mes, nos ta stima nos famia y principalmente pasobra nos ta stima Aruba.

Cu Dios Bendiciona cada ciudadano di pais Aruba”.