editorial.jpg

Despues di e bishita na St. Maarten pa e prome encuentro e aña aki di e parlamentonan di Reino, ta warda e tarea di trata y aproba e presupuesto 2016. En comparacion cu fin di aña pasa no a bin ningun cambio den e posicion di tanto gobierno di Aruba y di CAFT encuanto e nivel di realismo den e documento aki. E posicion di gobierno ta keda cu e presupuesto ta dentro di e normanan estableci den e ‘Balanced Budget Akkoord’, cual ta indica un deficit di solamente 2% di GDP pa e aña aki, cu lo mester cubri cu placa fia. Pa fia esaki riba mercado internacional lo mester aprobacion di Reino.

Banda di e comentario di CAFT riba e presupuesto mes, CAFT a duna tambe su comentario riba e presupuesto suplementario 2015, cual a keda aproba na december ultimo, pero realmente no ta carga aprobacion di CAFT tampoco. Te awor ainda no a tende nada di e rapport di CAFT cu lo mester sigui tras di e aprobacion aki, cu nan eventual recomendacion na gobierno di Reino kico pa haci. Segun e proceso aproba den e ley di CAFT, despues di aprobacion tambe ta sigui un evaluacion di CAFT riba e ley di presupuesto manera el a keda aproba. Tumando na cuenta cu gobierno no a haci nada cu e recomendacionnan duna di antemano den prome evaluacion di CAFT, ta interesante pa sa kico lo bay sucede. Ya cu CAFT tin segun ley dos siman pa contesta despues di haya e presupuesto aproba, ta spera cu den curso di luna aki, e rapport specifico aki tambe lo bira obheto di debate. 

Si nos mira e practica sigui te awor aki cu e otro islanan, por a spera cu ta tuma un actitud fuerte cu Aruba tambe. Te awor esey no ta e caso y e actitud ‘suave’ cu Aruba a cuminsa bira obheto di comentario for di varios banda. Den pasado recien nos a yega di comenta caba, cu segun nos opinion esaki tin di haci cu e utilisacion di Prome Ministro den e lobby internacional di Hulanda pa logra un asiento den Conseho di Siguridad di Nacionnan Uni. E eleccion pa esaki ta tuma luga na juni proximo y e expectativa ta cu te e tempo ey Hulanda no lo tin mucho gana di tuma un posicion fuerte contra e potencial welguista di hamber, pa no haya un situacion fastioso cu lo por mancha reputacion di Hulanda riba escenario internacional den e temporada clave. Kico tur esaki por significa?

Cu pa fin di januari nos tin dos rapport di CAFT riba mesa, den cual ta opone e manera cu gobierno di Aruba ta presenta cifra ficticio, o en todo caso irealistico den ambos caso. Pa loke ta e caso di e presupuesto suplementario CAFT mescos cu Raad van Advies ta opone e ‘regalo’ cu gobierno ta duna su mes den forma di e absolucion di e debe di mas di 60 miyon cu tin cu SVb, poniendo e posicion financiero di SVb cu no ta di gaba den un situacion mas precario ainda. Tambe den su comentario CAFT ta duna nan version di estado financiero pa 2015, unda por mira cu pa di cuatro aña sigui gastonan di gobierno ta keda riba 1400 miyon florin (2015: 1432) mientras cu entrada ta keda atras y no ta alcansa e nivel di 1200 miyon (2015: 1160). Conclusion? E abismo di mas di 200 miyon cada aña entre entrada y gasto no ta baha y mester ser financia externamente, pushando debe total te practicamente 4000 miyon pa fin di 2015. 

E presupuesto 2016 ta bay den e mesun rumbo. CAFT ta haya cu gobierno ta exagera e expectativa di crecemento economico pa e aña aki. Gobierno ta conta cu e beneficionan cu ta bin sea di reapertura, of di desmantelacion di e refineria; en todo caso actividad economico riba tereno di e refineria cu ta genera entrada pa gobierno. A pesar di e convenio firma cu Citgo, y otro cu mayoria forsa politico ta kere, un reapertura ta leu di bira realidad, pa e simpel motibo cu algun hende lo mester financia e start up. Citgo a firma un documento cu ta duna nan e comodidad di sinta warda te dia Aruba haya financiamento y ta capaz pa realisa e trabao di rehabilitacion pa por cuminsa opera. Cu e maniobra aki, gobierno agilmente a pone su mes den e posicion di ta completamente ‘pro’ pa e refineria habri atrobe, pero a anuncia tambe, den mesun rosea, cu caso dado lo pasa pa desmantelacion. Sigur un muestra di politica sabi, cu realmente no a haya tanto atencion den prensa. Prome Ministro Eman di su banda, ora cu desmantelacion bay tuma luga, por mustra ariba e hecho cu el a adverti cu desmantelacion por ta un opcion. Pa esnan cu ta anhela reapertura so, sin sikiera pensa riba otro posibilidad, e por bira un baño di awa friu. Den e luna aki, Plasterk lo mester bay duna cara, pasobra gobierno no ta duna impresion di kier hala atras.