E meta ta pa keda sostene e partinan di Reino den Caribe. Rey Willem Alexander a bisa cu ta deliberando cu e partinan di Reino cu ta hopi afecta pa e crisis di Covid riba cua sosten bao cua condicion lo brinda.

“E meta ta pa sostene e pueblo awor y contribui na seguridad economico futuro y stabilidad social. Ayudo Humanitario ta keda disponibel,” ta locual Rey Willem Alexander a bisa den su discurso largo, pa loke ta nos islanan. Mayoria di e vision y plan di Gobierno di Reino pa e paisnan den Caribe sinembargo ta describi den e asina millioenennota cu a keda presenta ayera tambe na Parlamento, cu ta e presupuesto di Hulanda incluso e tareanan di Gobierno di Reino.

Rey Willem-Alexander a enfoca riba e impacto di Covid19 cu ta mishi tur parti di bida rond mundo, y den Reino. El a gradici tur esnan cu ta hinca esfuerso pa combati e virus, for di enfermeronan te na esnan cu ta haci luganan limpi, di polis te na esnan cu ta traha den supermarket. “Tambe mi kier expresa mi sosten y ofrece condolencia nan esnan afecta pa corona of cu mester haya falta di un ser keri. For di Terschelling te cu Aruba.” E crisis ta evita e contactonan fisico na momentonan mas dificil y ta produci stress den tur sector di comunidadnan. “Pronto nos lo pone atencion riba e aspecto ey den henter Reino, bao di e dicho di ‘atencion pa otro,’” Rey Willem Alexander a bisa.

Hulanda a demostra resiliencia

Di otro banda, e Rey tabata orguyoso con fuerte sociedad Hulandes ta para hasta cu e crisis di corona, y con a yuda otro. Empresarionan a bira innovativo pa por sigui opera, y “Hulanda a demostra di ta responsabel, colaborativo y flexibel den e crisis aki.” El a pidi pa keda wanta na e confianza aki pa sigui absorba golpinan a largo plazo.

Gobierno Hulandes a scoge pa no corta den gastonan, pero si pa inverti den mantencion di trabao, bon servicio publico y un structura economico mas fuerte. “Economia y finanzas publico di Hulanda ta resiliente. Esaki a haci cu por a carga e prome efectonan economico di coronavirus.”

Prepara pa pio

Pero awor mester ta prepara pa un sla economico a largo plazo. Con largo e ta, ta depende di e virus. Mercado mundial ta confronta retraccion y Hulanda lo sintie. E efectonan di e coronavirus no por keda exagera, ni den e aspecto economico ni geopolitico. Hulanda lo sigui traha cu instancianan internacional y cooperacion internacional pa atende crisis di clima, bringa pobresa y awor, e lucha contra e coronavirus. “E ta un obligacion moral alabes uno cu ta na interes propio. Hulanda lo sigui duna sosten na regionnan mas afecta pa e virus. Corona a siña nos cu traha internacionalmente hunto ta haci nos mas fuerte.”

Rey Willem Alexander a dedica hopi palabra na e importancia pa y di Union Europeo, con e paisnan mester traha cu otro a pesar di discusionnan interno. Y con e fondo di recuperacion lo mester yuda paisnan miembro logra nan reformanan economico. Internamente, Gobierno Hulandes lo brinda un di tres pakete pa un duracion di nuebe luna pa yuda empresanan wanta cabez riba awa y evita mas ronda di retironan. Ademas cu ta bay inverti adicionalmente den enseñansa.

Sociedad Hulandes

Tambe Rey Willem Alexander a enfoca riba con criminalidad organisa ta mina sociedad cu ta nifica mas inversion den husticia. Pero tambe e Rey a pone atencion riba e hecho cu te ainda colo di cuero di un hende of su nomber ta determina su oportunidadnan na Hulanda. “Esaki ta inaceptabel. E debate comun tin biaha ta sinti fastioso, pero por yuda nos den e lucha contra discriminacion, racismo y trato desigual. Trece cambio ta cuminza na e disponibilidad pa scucha otro.”

Perspectiva pa futuro

Finalmente, e coronavirus a mustra claramente cu mester percura pa cuido di salud. Esun di Hulanda ta un di e mihonan rond mundo. Pero tin un limite na e fortalesa di e institutonan di cuido y e hendenan cu ta traha eynan. Rey Willem Alexander a bisa cu e crisis di corona a pone na prueba tur locual ta di balor, cu ta salud, trabao, famia y amistadnan. “Nos ta realisa cu net awor ta pidi union y responsabilidad. Ta den e union ey, cada generacion lo por duna su contribucion pa supera e periodo dificil aki. Nos siguridad principal ta cu Hulanda ta keda mustra resiliencia economico, social y mental. E tarea pa Parlamento Hulandes ta pa keda cu bista pa futuro y crea perspectiva pa tur generacion.”

Millioenennota y Paisnan den Caribe Hulandes

E impacto di Covi19 den e parti Caribense di Reino tabata grandi. Prome cu e crisis ya tabatin hopi problema manera deficit presupuestario, hopi pobresa y criminalidad. El a bira cla cu e paisnan Corsou, St. Maarten y Aruba no por logra nan so. No solamente riba e tereno financiero-economico, pero tambe ora ta trata e cadena di cuminda, capacidad di cuido y e logistica di dunamento di servicio a mustra cu mester di ayudo di Hulanda. Hulanda a pone sosten medico y ayudo di cuminda disponibel sin ningun condicion. Pero Gobierno Hulandes a bisa Parlamento Hulandes cu ainda e paisnan no a bay de acuerdo cu e condicionnan di e siguiente sosten di likides.

Covid19 tambe a afecta e plannan pa islanan BES, aunke Gobierno Hulandes a bisa cu mas cu nunca, nan ta parti di Hulanda. Hopi di e regla y medidanan, restriccion y sosten, cu ta conta pa municipionan na Hulanda ta conta pa islanan BES tambe. E colaboracion cu e diferente departamentonan na Den Haag como tal ta crucial. Mirando cu e coronavirus tambe a mustra e debilidad economico di e islanan BES, Hulanda tin e ambicion pa mehora e perspectiva social-economico di e tres islanan, Boneiro, St. Eustatius y Saba. Asina lo tin ocho miyon euro adicional pa fortifica e economianan, y cada departamento responsabel tin responsabilidad pa cofinanciamento.

Supervision Financiero

E situacion financiero di e paisnan CAS, Corsou, Aruba y St. Maarten ta hopi preocupante. E maneho financiero ta un reto pa hopi aña cu awor ta empeora door di Covid19. Tanto CFT como CAFT ta conseha Gobierno di Reino pa yuda e paisnan pa logra un maneho financiero duradero.

Na momento di a presenta e Millioenennota, e paisnan CAS no a accepta e condicionnan mara na mas ayudo financiero. E decisionnan lo tin impacto grandi riba e esfuerso y trabaonan dirigi riba e maneho financiero y supervision riba e paisnan.

Gobierno Hulandes ta informa si cu Boneiro tin problema pa implementa un bon maneho financiero, cu ta resultado di cambionan regular den gobierno local. Hulanda lo percura pa mas experticio y yega na palabracion concreto. Tambe lo enfoca riba problemanan na St. Eustatius. Saba ta e unico di e islanan BES cu ya pa cinco aña tin un maneho financiero cu ta aproba pa accountants.

Estado di Derecho

Gobierno Hulandes ta determina pa reforsa e estado di derecho na e paisnan CAS. Esaki ta un condicion pa promocion y garantia di bon gobernacion. Mientras cu mantencion di ordo y siguridad ta asunto di e paisnan autonomo. Hulanda ta sostene e paisnan cu esaki. Ministerio pa Asuntonan di Interior y Reino ta traha cu e Ministerio di Defensa y di Husticia y Siguridad. E acercamento ta pa reforsa e Recherche Samenwerkingsteam, RST, awor cu a mustra cu e acercamento pa bringa e minamento tabata efectivo. Ministerionan Publico y Corte Comun di Husticia a conoce cambionan pa structuralmente sostene e servicionan hudicial. St Maarten y Corsou tin un areglo di cooperacion pa garantiza e plannan dirigi na e fortificacion di e Cuerponan Policial y institucionnan di detencion. No a menciona Aruba den e plannan aki.

Sosten di likides

Paisnan CAS a haci un apelacion basa riba articulo 36 di Statuut pa solidaridad den Reino. Conseho di Minister di Reino a dicidi pa duna sosten di likides na e paisnan basa riba conseho di CFT y CAFT, pa asina yuda esnan mas vulnerabel. Door cu turismo practicamente a para y e lockdown tabatin nan impacto economico, hopi ciudadano di e paisnan CAS a perde nan entrada. P’esey mes Hulanda a pone paketenan di cuminda y productonan higienico na disposicion di e gruponan aki. Cruz Cora a ricibi e fondonan pa yuda cu esakinan. Ya a manda 90 porciento di e 16 miyon euro di subsidio. E resto ta pa 2021.

Corsou y Aruba tambe ta responsabel pa uza e fondonan cu Hulanda a manda pa crea centronan di detencion. Hulanda a haci palabracionnan cu e dos paisnan aki riba e forma con ta uza e fondonan y ambos mester cumpli cu e acuerdonan.

Prestamo na WEB

Hulanda na 1991 a cuminza duna Aruba prestamonan presupuestario pa proyectonan cu mester trece rendimento. E prestamonan aki tin un duracion di 30 aña, di cua e prome 8 añannan tabata liber di pago. Awor ta pagando anualmente segun palabracionnan. E porciento di interes anual ta 2.5 y e ultimo pago lo ta na 2025. WEB Aruba NV a ricibi un prestamo grandi pa inversion y renobacion di y den e planta. E prestamo ta core ta 2026.

Tambe a reafirma cu Aruba a pidi sosten di likides basa riba articulo 36 di Statuut. E prestamonan aki ta te 2022 y tin 0 porciento di interes. Nan ta mara na diferente condicion. Conforme e conseho di CAFT, tin e posibilidad pa refinancia e prestamonan.