Mester bisa cu hues den e caso trata ayera encuanto e situacion na fundacion Parke Nacional Arikok, a mustra berdadero sabiduria. Gobierno a bay corte pa pidi un medida di orden pa atende e situacion actual di e fundacion, cu un parke den operacion sin directiva. Pero e asunto no a keda dicidi tal manera di banda di gobierno a propone. Na luga di un gerencia interino di dos persona a bin un directiva interino di cuatro persona, cada un di nan persona respeta den comunidad. Nan lo maneha e fundacion te cu despues di e reces di corte lo bin un decision kico ta bay bira e solucion definitivo.

Esey en todo caso pa e momento aki por garantisa trankilidad na pia di trabao, mientras cu lo por bay traha riba e asuntonan cu a conduci na e conflicto. Y den esey tin hopi cos di clarifica y hopi asunto mas amplio tambe pa considera, manera ta e asunto di designacion di e 16 areanan di proteccion, cu mester haya nan cuadro legal y organisatorio adecua. Y sigur mester haci esey bon pa nos no haya ripiticion di e conflicto actual.

Un prome aspecto ta e punto di conflicto grandi, esta e hecho cu e fundacion ta un persona huridico riba su mes, cu a haya bida como tal, pa duna proteccion den su trabao contra influencia y metemento politico indesea den su maneho. Nos ta scuchando basta comentario den e sentido cu ta haya cu gobierno no tin nada di bisa y mester laga e fundacion haci su trabao. Te cierto altura esey ta cuadra tambe cu e caracter di e organisacion. Di otro banda ta argumenta cu ta gobierno a lanta e fundacion y ta trata di e tarea di administra propiedad di gobierno, esta (gran parti di) e tereno di e parke. Ta corecto cu gobierno, como esun cu a tuma iniciativa pa crea e fundacion, mester ta bon consciente di e hecho cu a haci esaki pa pone e funcionamento di e parke ‘at arms length’ y e filosofia no mester ta cu e ministro encarga tin un brasa tamaño di baby.

Si como gobierno bo a scoge pa e forma di organisacion aki ta pasobra a pensa cu asina e tarea cu e tin ta miho garantisa di ehecucion adecua. Si no, anto gobierno por a opta pa mantene e parke como un servicio gubernamental unda e mandatario di turno tin tur cos di bisa y ta maneha henter e asunto manera e ta haya ta bon, a menos cu parlamento pone un paro na esey, cos cu no ta hopi comun den e pais aki tampoco. Es decir, si ta espacio pa maniobra un mandatario ta desea, lo a scoge otro modelo. Pero, unabes a scoge pa esaki, anto mester traha tambe segun e modelo.

Pero, despues di bisa tur esaki encuanto e autonomia di e fundacion, inevitabelmente ta bin e pregunta unda e autonomia ey ta termina. Si tin limite na e alcance di e mandatario, lo no tin pa e fundacion? Sigur cu si, y nan ta varios. Ningun directiva di un fundacion, y mucho menos uno lanta pa gobierno, por kere cu nan ta traha y biba den un bubble. Pa cuminsa nan ta existi pa un gran parti di subsidio gubernamental y por lo tanto mester duna cuenta financieramente. Nan ta un dunado di trabao no asina chikito y mester percura pa maneho adecua di e asuntonan di recurso humano. Cu esey no ta nada facil e practica na casi tur departamento di gobierno ta proba, y e fundacion cu mester atende asunto di personal cu e instancia gubernamental concerni lo tin su problemanan pa keda cla cu esaki, mirando e reputacion legendario di e departamento ey.

Naturalmente esey no por sirbi como un disculpa total, pero nos por tin comprension den esaki. Ta imposibel pa desmenti cu den pasado y recientemente tabatin multiple, laga nos yama nan desafio riba tereno di maneho structural y diario di e parke. No ta algo pa laga mas den man di un directiva cu ta consisti di hende cu tin otro tarea den e comunidad aki y no por y no mester ta meti den operacion diario di e parke. Con e structura finalmente mester ta pa garantisa bon operacion y bon supervision na mes momento, p’esey awor tin tempo suficiente pa laga e colegio di hende experimenta nombra awor aki, haci nan contribucion den esey.

Un aspecto importante cu lo subi mesa sigur tambe ta e eventual ampliacion di meta di e fundacion, manera contempla den e statuutnan nobo. No ta parce nos algo imposibel o indesea, pero nos no por comprende pakico esaki no por a tuma luga den consulta cu gobierno, cu al fin y al cabo mester tin y ta responsabel pa e maneho total encuanto medio ambiente y conservacion di naturalesa. Cu te dia di awe dificilmente nos por ta impresiona cu loke diferente gabinete tras di otro a logra, no ta kita e obligacion pa haci e cosnan aki conhuntamente, pa e simpel motibo cu no por ignora gobernacion. Ademas cu den esaki no tin luga pa ego di ningun hende.