editorial 2_15_1.jpg
Pero sector priva ta bon anto?
Nos a (casi) custumbra caba cu servicio publico, salvo algun excepcion, ta di calidad dudoso.  Nos tur ta custumbra caba cu varios biaha bo ta bay te na un oficina di gobierno, cu e papelnan cu bo ta kere bo mester, anto ora bo yega nan ta bisa bo cu bo falta tal o cual cos ainda… Rabia no ta yuda, bo lo mester cumpli. Tin biaha bo ta subestima tambe cu e informacion ta disponibel riba website cu awendia hopi departamento tin. Ta bon pa consulta esakinan prome, pa no culpa e servicio innecesariamente. Si ainda ta existi incertidumbre, anto si ta bira dificil atrobe, pasobra no tin asina bon experiencia cu comunicacion telefonico, ni via e-mail.
Tambe nos ta keda lidia cu caso patetico manera nos compania nacional di post, cu keto bay mester dos siman o mas pa entrega un carta na bo cas. Pa compara: un carta cu bay Hulanda ta keda entrega dentro di dos dia, basta e tin su codigo postal. No ta nada straño cu esey a duna bida na diferente compania priva cu ta maneha carta y pakete; esey no ta di lamenta. Tambe kico pensa di e compania estatal di telecomunicacion, cu tin e problema cu cada tanto tempo nan tin un sorpresa pa esunnan cu a paga nan telefon na banco. Tin caso comproba di hende cu varios biaha pa aña mester acudi cerca e compania, pa proba cu nan ta bon pagado, y cu no mester ‘pest’ nan cu corta servicio di telefon, mientras ta nan mes tin un problema pa lesa un lista di pago cu banco ta entrega na nan.
Pero banda di e problemanan cu por existi ainda den servicio gubernamental, nos atencion awe ta riba servicio den sector priva. Aki tambe tin cos pa mehora, a pesar cu tin un esfuerso bastante bon pa bay cu tempo y introduci specialmente servicio digitalisa pa nan clientenan. Den esey ta importante señala cu Aruba ta un di e islanan den Caribe unda digitalisacion a penetra mas, y esey ta positivo. Pero, si bo ta digitalisa cierto proceso den bo compania, pero otro no, of bo ta haya bo cu den un contexto mas general cos mester modernisa tambe y e no ta sucede, nos ta keda colga. 
Ehemplo: hopi di nos mester por a ripara cu nos banconan ultimamente a haci bastante propaganda pa nan app-nan pa telefon mobil, cu ta brinda e facilidad cu bo por atende bo asuntonan bancario, unda cu bo ta, ora cu bo ta desea. Esey no tin nada di malo cu ne, al contrario. Pero: a pensa riba agilisa e proceso di transferencia entre e banconan? Te awe ainda sa dura varios dia pa haya placa biaha di un banco pa e otro, aki na Aruba mes, nos no ta ni papia di transaccion internacional.
Consecuencia di esaki ta cu, te awe ainda, si un comerciante mester paga un otro inmediatamente, pasobra esey ta necesario pa haci cos move, loke ta completamente hustifica, e no por haci otro cos cu bay lanta placa cash na su banco, anda riba caya cu e suma grandi ey, cu tur riesgo cu esey tin, y bay sea e banco di esun cu e mester paga, o bay cerca e persona mes y paga cash! 
Laga nos duna un ehemplo di con cos ta funciona den otro pais: dos damita Hulandes ta para na un pomp di gasolin riba nos isla, y esun ta bende su auto cu e otro. Probablemente nan tur dos ta stagiaire; asina tin hopi auto segunda mano ta cambia di doño regularmente. Esun ta manda placa pa e otro, tur cos cu mobil den man, dentro di seconde e bendedo ta haya confirmacion cu e placa ta riba su cuenta na Hulanda… E por hasta bay pin cash na florin inmediatamente!
Anto anos mester lidia cu un sistema cu ta mehora aki, pero ta keda stanca aya? Nos sa cu e banconan ta bay grita cu nan no  por yuda, pasobra “Banco Central, FATF; bo mes sa, nos mester cumpli…”. Pero señores di banco y di Asociacion di Banco: Hulanda tambe ta cay bao di supervision di FATF y e resto di entidad supervisor. Pakico nan si por percura pa pago tuma luga inmediatamente? Realmente no ta interesante ken tin culpa, pero e asociacion no por resolve e problemanan aki? Si ta asina cos ta bay keda, ki utilidad un app riba telefon tin, si nos sa di antemano cu ta bay dura varios dia prome cu e otro persona por dispone di su placa? Anto bo por warda trankil te ora bo yega cas y sinta tras di bo desktop ‘anticua’ y manda e transaccion ora bo tin tempo… 
Y pa atende un otro aspecto cu tin di haci cu esaki: nos ta comprende cu tin hende den gobernacion cu no a laga nan plan pa bin cu un bank transfer tax pa otro bida. Si esey bira realidad, nos tin otro retroceso den nos proceso di bira full digitalisa. Nos ta mira mas hende ta cana riba caya cu cash atrobe…