Siman pasa e publicacion di e rapport di Carmabi, un instituto di Corsou di bastante trayectoria profesional riba tereno di bida marino den Caribe, encuanto e situacion di e rifnan rond di Aruba, a causa preocupacion. Esey a cuminza caba cu e hecho cu no ta e recipiente di e rapport, gobierno di Aruba, sino e propio Carmabi a publica e rapport di 2019. Inmediatamente e preguntanan cu ta surgi logicamente ta bay den direccion di esun cu mester actua: gobierno di Aruba. Y ken ta haci pregunta, esey ta di segundo orden.

Lamentablemente e mihor defensa cu gobierno por a inventa ta cu oposicion ta haciendo wega politico cu e rapport… “Het moet niet veel gekker worden…,” nan sa bisa na Hulandes. Nos ta supone cu gobierno, en todo caso e ministerio concerni, a haya e rapport aki dos aña pasa, y asina leu cu nos por averigua, no a haci nada cune. Esey mientras cu e situacion tabata y ta bastante deplorable, y pa varios aña ta requeri accion gubernamental. Y nos no a mira esey, al contrario. Loke si nos por a mira ta un actuacion fuera di lo normal di dos ministro, cu felizmente no ta den e posicion mas, cu a haci burla di tur obligacion cu nos tin bao di tratadonan internacional aplicable, pa entre otro habri e posibilidad pa spearfishing. Si e argumento tabata cu “Rubiano humilde mester por pone cuminda riba mesa,” anto e argumento ey ta existi ainda? Hopi di e mandatario y parlamentarionan cu a apoya nan den silencio, awe ta forma parti di/apoya e actual gabinete y ya no ta un asunto mas di acusa e anterior gobierno, pasobra e anterior gobierno pa gran parti ta e mesun, y nos ta bayendo pa cinco aña di maneho pesimo di medio ambiente.

Di tur manera, nos como medio no ta politico y mucho menos liga na un partido politico, y nos ta kere cu primordialmente nos tin e tarea di informa publico. Esey ta loke nos a haci den e caso aki tambe, treciendo e contenido manera cu e ta. Laga cada ken saca e conclusion cu nan ta desea: sea ta tuma e rapport na serio o ta conclui cu e rapport no tin valor y cu nos awanan marino por soporta bastante mas maltrato promer cu tur cos bay perdi. Nos kier adverti si cu e rapport aki no tabata e unico. Asina algun tempo pasa, na inicio di 2021, un ciudadano consciente a duna redaccion di Bon Dia Aruba un copia di e rapport di nos propio Departamento di Agricultura, Cria y Pesca, tocante e situacion di calco, specificamente den e area na parti West di nos costa. E rapport, di aña 2011, traha pa e experto Mericano Adeljean L.F.C. Ho Msc., cu colaboracion di e departamento local menciona, ta duna un imagen hopi preocupante di e presencia minimo di calco den e zona. Pa varios aña e rapport no a haya ningun atencion di e gobierno unipartidista democrata cristian. Nada straño aki, pasobra e malesa di no haci nada cu cos urgente, pero cu no ta conveni, no ta solamente un virus cu a pega riba e actual coalicion. Redaccion di Bon Dia Aruba a haya e rapport ey pasobra tin hende consciente y cu tin nos comunidad na pecho cu a conclui cu despues di casi 10 aña di negligencia, di berde y geel, tabata bira tempo pa e rapport haya publicidad. Y despues di su publicacion, manera semper…: silencio.

Pero poniendo un banda awor kico e gobierno aki ta bay haci o ta keda sin haci, ban bolbe na e nivel general di maneho, pa evalua kico mester sucede. Mester duna claridad, pa cuminza, riba e incidentenan cu ta tumando lugar actualmente, manera e salida di awa di e saliña di Bubali den fin di siman, cu pa hopi ta un señal di un maneho deficiente. Esey por ta e caso, pero e ta solamente un aspecto di e cantidad grandi cu hunto ta forma e situacion desastroso pa medio ambiente marino rond di nos isla y cu ta fruto di hopi aña, pa no bisa decada, di falta di accion contundente gubernamental, di tur gobierno. Envez di critica oposicion pasobra nan ta reacciona riba un rapport cu gobierno a sconde, ta bira tempo pa e mandatario actual haci su trabao y bin cu un plan di accion cu ta identifica e problemanan mas urgente di contaminacion y deterioro di e ambiente marino. E enfoque ta awor riba Bubaliplas, pero nos tin un imaginacion ta cuanto quimico peligroso y dañino ta filtra bay tur dia den awa na Parkietenbos for di e monton di sushi ey? Tin analisis frecuente di e calidad di awa den e zona ey y mas pabao unda tin area di playa unda hende ta diverti den lama? E programa di gobierno pa loke ta medio ambiente ta ofrece “Crea conscientisacion di urgencia di problematica di Parkietenbos, RWZI-Bubali y henter problematica di desperdicio solido y liquido. Lo enfoca riba solucionan a corto plazo, enfoca riba sostenibilidad y uso di potencial existente den e menazanan serio pa salud, naturaleza, turismo y calidad di bida.” Bunita, pero nos no mester conscientizacion; nos mester accion a base di un plan general drechi. Si e ministro no por presenta esey, ta e ta hungando wega politico.