E sorpresa grandi di e siman aki no ta e sucesonan alrededor di e coronavirus, sino e proyecto di ley cu gobierno a ‘drop’ den parlamento diabierna pasa. E parlamentarionan tin te awe pa haci pregunta y deseo di gobierno ta pa pasa esaki mas pronto posible den Staten. Kico e ley ta encera? En corto, un apoderacion parlamentario pa por negocia cu e consorcio di Citgo tocante e responsabilidadnan financiero cu ta pendiente, pa asina yega na terminacion di e convenio di juni 2016, firma na Caracas. E contract cu mester a duna bida nobo na e refineria, y cu desde e dia siguiente ya tabata mustra scur. Y e nubianan scur nunca a kita.

E ley ta encera cu Aruba y Refineria di Aruba NV como doño directo di e propiedad, ta cede tur derecho riba cumplimento di e consorcio segun e contract, incluyendo e clausula di multa di US$ 300 miyon pa incumplimento di cualkier di e partinan; obviamente den e caso aki esey ta Citgo. A cambio di esey PDV Holding, e firmante mas halto den e grupo, ta duna garantia di paga US$ 175 miyon, di cual 150 miyon ta destina na cubri eventual debe di companianan di e grupo. E restante 25 miyon ta pa cubri eventual responsabilidad encuanto medio ambiente, pa cual lo laga un experto externo haci un evaluacion. ‘A buen entendedor, pocas palabras.’ Den e asunto aki, e suma di 175 miyon dollar por ta mustra hopi pero no tin speransa di cobra mas cu un fraccion di esaki, segun declaracion di Prome Ministro mes.

Si nos interpretacion di loke nos a mira te awor aki na declaracion oficial y documento, esaki ta encera cu Aruba ta laga tur exigencia encuanto desmantelamento cay, salvo e resultado di e evaluacion ambiental ya menciona.

Y esey ta trece nos di biaha riba e pregunta: tabata realmente necesario acepta un deal asina pober, a cambio di por termina e convenio di lease cu e grupo aki? Al fin y al cabo, ta e otro partner a keda sin cumpli, no Aruba. Tin cierto aspecto ta papia na fabor di esaki. Un di nan ta cu e instalacionnan ta den mal estado y cu pronto lo mester haci algo, sikiera pa garantisa entrada di combustible pa mercado di Aruba, algo crucial pa nos economia y comunidad por funciona. Naturalmente cu gobierno ta trece esaki dilanti. Y ta menciona de paso tambe cu ta importante pa termina e contract pa por busca un operador tanto pa e refineria como pa e terminal di crudo. Sin embargo, si no haya un operador y e instalacionnan ta den asina mal condcion cu mester haci algo pa garantisa nan operacion, di algun caminda lo mester bin placa pa inverti den nan mantenimento. Gobierno ta bay destina e poco placa cu lo haya den e strategia elegi aki, pa garantisa esey? E motibo cu nos ta kere cu e pregunta aki ta valido, ta pasobra e posibilidadnan pa haya partner den exterior cu realmente por haci un diferencia, ta hopi poco. Talvez pa loke ta e terminal di crudo ainda, pero pa e refineria practicamente no tin perspectiva, sigur no den e actual situacion economico global. Tur sector economico ta hayando golpi, tambe sector petrolero, cu ademas ta lidiando cu e guera di prijs entre Rusia y Saudi Arabia. Hasta despues cu e crisis di coronavirus pasa, economia mundial pa basta aña no lo genera demanda grandi pa petroleo, cu un oferta bastante grandi na nivel mundial. Y esey lo tin su efecto tambe pa e demanda di combustible den nos region, y relaciona cu esey e probabilidad di sobrevivencia di varios refineria. Y, manera nos a yega di splica extensamente, Aruba tin e refineria destina na exportacion den Caribe cu e perspectivanan menos alentador, compara cu e otronan (Curaçao, Trinidad y St Croix). Pero por ta bien posible cu ningun lo sobrevivi den e fase actual.

Esey ta trece nos back riba e decision pa cual gobierno ta desea autorisacion di parlamento. Ta sabiduria pa sigui e strategia aki di ‘let’s cut our losses and move on’? Gobierno ta mustra riba e otro alternativa, e caminda cu nan no kier cana, esta di atende e disputa(nan) y terminacion manera e contract original ta indica. Esey por conduci na un bataya huridico largo, cu poco probabilidad di pago di e otro banda, algo cu por keda un problema, hasta ora nan firma… Un di e complicacionnan ta cu tin poco perspectiva pa haya algo di e propietarionan di e consorcio, cu ta Pdvsa y finalmente estado Venezolano. E contract original firma na juni 2016 lo mester a haya aprobacion di Asamblea Nacional, loke e delincuentenan Chavista cu ken gobierno di Aruba a deal e tempo ey, naturalmente no a haci.

Den e situacion aki no ta facil pa tuma posicion. Pero un cos si por haci actualmente. Pakico parlamento mester duna gobierno (atrobe) ‘carte blanche’ pa negocia un salida? Nan por negocia tambe y bolbe den parlamento pa un aprobacion final? Tur e cos aki no a cuminsa tambe cu un aprobacion di 2000 pagina cu niun hende a lesa (completo), pero si a aproba? Ban cuminsa drecha ey, cu un parlamento cu ta controla.