Director di Refineria di Aruba a rabia y a bay prensa cu un declaracion, cu no tin retraso den e proyecto di rehabilitacion. Segun su comunicado di prensa: ”Na ningun momento Citgo Aruba a informa gobierno cu e proyecto no ta sigui of cu e ta atrasa.” Esey por ta corecto den e sentido estricto di palabra. Pero, no ta pasobra Citgo no a informa, no por tin un retraso. Al fin y al cabo, pa tur hende ta bisto cu tin un retraso, anto no tabata necesario pa nan raporta esaki, pasobra esey tabata conoci caba. Y, dicho sea de paso, ningun hende a yega di bisa cu e proyecto a para, tampoco y sigur no Banco Central den su publicacion Economic Outlook reciente. Kico nos ta papiando anto? Di un retraso, punto.

No ta cuestion di defende Banco Central den e asunto aki. Ta trata di hecho cu nos ta mira nos dilanti siguiendo henter e proceso aki for di comienso. Nos ta supone cu no ta Banco Central a inventa un proceso total di duracion di e rehabilitacion di cuatro aña, sino cu esaki ta informacion cu nan a haya  for di Citgo/Refineria di Aruba (RdA). Nos no ta mira ningun caminda den e relato di prensa di director di RdA cu nan ta cuestiona cu e proceso di cuatro aña aki lo no ta corecto.

Y algo mas tocante e tarea di Banco Central den esaki. Ta ken a duna Banco e informacion, a base di cual nan a traha un proyeccion di GDP pa 2016, funda riba e informacion cu e inversionnan na e refineria lo a cuminsa core den e ultimo trimester di 2016, cos cu no a sucede? Esey no ta un retraso? Nos a tende director di Refineria di Aruba Koolman riba esaki? Banco a haya su mes ta cambia seguidamente e proyeccionnan, basa riba inversion cu lo a tuma luga e aña aki. Presupuesto 2017, by the way, ta  basa riba e pensamento tambe cu e inversionnan den e refineria lo a cuminsa manera cu aña a habri. Nos a mira esey? No.

Ta p’esey awor den su proyeccionnan pa 2017, Banco ta sali di e punto di bista cu e inversionnan ta move pa segundo parti di aña, causando un crecemento di GDP substancialmente mas abao cu loke gobierno tin proyecta den su presupuesto. Gobierno tabata papia di 5,8% di aporte di e refineria y Banco ta bisa cu esey cu GDP en general por ta 3,4%, si e inversionnan cuminsa na juli 2017 y tin e volumen previsto pa e aña en total. Tambe e entradanan cu gobierno a planifica pa 2017 na prima social y medico, loonbelasting, invoerrechten, etc. ta basa riba inversion henter aña y empleo hopi mas amplio desde tempran den aña cu loke ta e caso te awor. Esaki caba lo bay causa un recalculacion obligatorio, bao presion di Caft, mirando cu e entradanan pa caha di gobierno lo ta bastante menos compara cu loke a pone den presupuesto.

Den e editorial aki nos a critica e calculacion exagera di gobierno y cu a laga AIB fabrica, di loonbelasting, unda e refineria mester ta pagando un payroll bruto di casi 300 miyon florin, cu ta implica cu Citgo lo tin ‘year round’ mas di 5000 hende emplea. Nos a mira nan? No, pero talbes ta henter Aruba mester un checkup cerca oculista… Awor e asunto ta ainda pio, pasobra ta mita aña, ‘at best’, lo tin mil hende o mas emplea, pa yuda gobierno cu su entradanan.

Contal cu nos por conclui, cu ta pa bon motibo Banco Central a pone 1 di juli 2017 como comienso di e trabao mes, pasobra ta na e fecha ey, si tur cos bay manera planea, e trabaonan di rehabilita lo cuminsa di berdad. Cu prome cu esey tabatin henter un proceso di inspeccion y planificacion, y di busca financiamento, esey ta algo cu e editorial aki mes a trece dilanti varios biaha. Pero no ta nos ta esun cu cada biaha tabata pone otro fecha pa cuminsa. Esey ta gobierno, RdA y Citgo ta responsabel pe.

Y, pa finalisa, e aspecto di transparencia. Director di RdA ta papia di banco o banconan cu ta dispuesto di financia e proyecto. Tuma nota, cu den esaki ya no ta papiando mas di e famoso tres contratistanan cu lo a bay busca financiamento. Lo ta bon si nos por a haya contesta riba e pregunta aki: e tres contratistanan ta envolvi ainda? Nan ta responsabel ainda pa busca financiamento? Of ta Refineria di Aruba y Citgo ta buscando esaki?

Importante pa nos como Aruba sa, pasobra no tabata nunca e intencion cu Aruba ta bay core riesgo cu financiamento di e rehabilitacion. E ora ta surgi e pregunta, ta ki ‘collateral’ Citgo Aruba Refining ta pone riba mesa, pa nan mes o e contratistanan haya placa fia? Nan no tin propiedad; loke nan por duna ta e producto di e refineria, unabes cu esaki ta operando. Y hustamente aki tin incertidumbre grandi. Entre otro cu Venezuela aki dos aña no lo tin crudo pa trece Aruba, mirando otro prioridadnan urgente. “Decisiones…”