editorial 2_15_1.jpg

Den e mundo aki, tur cos ta parce di depende di interpretacion di palabra. Asina ta e caso tambe di e ultimo rapport di CAFT publica den e dianan aki, uza pa canto di hubilo di banda gubernamental. Pa e lector por husga pa su mes, un parti di e texto di e carta di CAFT na ministro di Finanzas:

“E cifranan preliminar den di cuatro reportahe di implementacion ta mustra cu Aruba a realisa un deficit financiero di 2% di GDP na 2015. A base di e cifranan aki realisa ta ser conclui den e reportahe cu Aruba na 2015 a cumpli adecuadamente cu e norma  pa  deficit financiero di maximal 3,7% di GDP, manera stipula den LAft. Compara cu 2014, tempo cu e deficit financiero di Pais Aruba tabata 5,8% di GDP (excluyendo e transaccion unico pa APFA), e deficit di 2,0% na 2015 ta un mehoracion remarcabel. Mester remarca den esaki si cu ta dos post incidental ta responsabel pa surpasa e norma, esta e condonacion di e debe di Aruba cerca Sociale Verzekeringsbank (SVb) di AWG 60,5 miyon y e introduccion di e VAS (Voldoening bij Aangifte Systeem; red.), unda entrada di impuesto di entrada ta ser hala dilanti. E VAS hunto cu e ‘invorderingsactie’ a trece un beneficio extra na 2015 compara cu presupuesto di AWG 74,8 miyon. E beneficionan incidental aki, hunto bon pa 2,7% di GDP, ta duna mas contraste na e imagen nan tras y ta mustra claramente cu e desafionan structural ta keda existi.”

Cu otro palabra: CAFT ta constata cu a recori na implementacion di un par di medida excepcional, cu a percura pa un entrada extra cu a cambia e resultado riba papel pa 2015. Esaki ta conta sigur pa e condonacion di e debe cu gobierno tabatin di trinta aña pasa caba cu SVb,di tempo cu Pais Aruba a cuminsa. CAFT a haci anteriormente caba e observacion cu nan no ta haya esaki por ser administra como un entrada, pero gobierno a insisti  di haci’e di tur manera. Mas leu den su rapport CAFT ta continua: “Ademas CAFT a indica cu e condonacion di e debe di e Pais di parti di SVb no por ser considera. E transaccion aki si a keda inclui den e cifranan preliminar den e di cuatro reportahe di implementacion, y pues den e realisacion di 2,0% di GDP. CAFT ta afirma cu despues di un coreccion di e condonacion aki,  Aruba na 2015 a realisa un deficit financiero di 3,2%.”

Tambe CAFT ta remarca cu e cifra aki (3,2%) ta dentro di e limite di 3,7% di deficit pa 2015, es decir cu di e banda ey tin un adelanto. Pero seguidamente nan ta trece dilanti cu e otro factor cu a yuda den trece extra entrada aden, tabata e accion pa introduci e sistema nobo di paga impuesto riba ganashi na ora di declara, cu a haci cu na december 2015 un suma grandi extra a drenta caha di gobierno. Y CAFT ta comenta cu esaki naturalmente no ta mehora e situacion structural. Nan ta mustra riba e hecho cu gobierno apenas a logra baha gasto di personal cu 0,6%. Pa comprende esaki bon: si di berdad gobierno tin un ‘personeelsstop’ y no reemplasa esnan cu sali di gobernacion durante henter aña, ya lo nan a spaar mas cu e 0,6% aki. Loke realmente gobierno ta haci, ta sigui probecha di e beneficio cu tabatin, cu e reforma di fondo di pension (APFA) a trece den pago di prima. E espacio financiero aki ta uza pa laga e gastonan directo di salario sigui subi. Algo cu den e editorial aki nos a ilustra mas di un biaha.

Tambe mester bisa cu gobierno a sa di tene e gastonan relaciona cu ‘bienes y servicio’ bao di e nivel presupuesta. Riba su mes esey ta bon, basta no ta trata di gasto cu den e siguiente añanan ta resulta inevitabel y no ta yuda structuralmente.

CAFT ta constata cu pa 2015 gobierno ainda mester a fia un total di Afl. 296 miyon, di cual Afl. 116 miyon tabata pa renoba prestamo. Debe den exterior a aumenta cu Afl. 164 miyon, mientras debe local a baha cu Afl. 62 miyon. Debe total di gobierno a subi cu Afl. 102 miyon den e aña concerni, loke a haci cu e corelacion di debe compara cu GDP a aumenta di 81,4% te na 81,9%.

Den medionan pro gobierno nos por mira cu ta mustra riba un diferencia entre e rapport di CAFT aki, y e declaracion di ministro Plasterk den Tweede Kamer unda el a expresa su preocupacion ainda pa e situacion financiero di Aruba. Francamente, no tin tanto diferencia, ya cu CAFT ta constata un adelanto momentaneo den maneho financiero, pero ta bisa bon cla cu esaki no ta resultado di coreccion den e situacion structural. Nan ta keda preocupa, y Plasterk tambe.  Manera semper, mundo ta mustra di e color di e glas cu un persona ta tene dilanti su wowo…