Despues di e splicacion amplio di e presidente di Conseho Electoral, cu keto bay ta practica e ehemplo clasico di loke por yama ‘absentee management’, talvez no a keda tanto pregunta tocante e proceso tecnico, pero si tocante e aparente urgencia cu tin pa introduci e medidanan proponi. Di cualkier manera, e cambio no ta den e votacion mes, mas bien den un registro rapido di e voto a traves di scanning di e biyete di votacion despues di a vota, y seguidamente almacenahe di e votonan di forma digital, cu consecuencia cu e resultado di cada urna ta disponible inmediatamente despues cu e ultimo scan keda realiza. Esey ta mustra masha bunita, dentro di un ora despues di ciere di e urnanan nos ta bay tin un resultado total caba. Claro cu despues e equiponan na cada urna mester bay haci e trabao tradicional di conta tur e biyetenan, y compara esaki cu e registro digital di e biyetenan den e dianan despues.

Banda di tur e acusacion y critica di posible y eventual fraude segun algun di e contrincantenan, nos tin un pregunta clave: Bunita, pa 8or nos tin resultado completo caba, pero ta ken a puntra bo esey? Ken a bisa bo cu esey ta e deseo mas importante di pueblo na e momento aki? Y ken a bisa bo cu esey ta e mihor solucion pa e situacion di Covid, cu ta haci cu mester minimaliza contacto di persona den e localnan unda ta bay establece e urnanan, cu ta klaslokaal na scol cu probablemente no lo crece di tamaño entre awe y 25 di juni?

Nos por imagina cu si na cada urna tin un solo mashin di scan, pero varios hokki pa vota, bo ta haya un fila dilanti e mashin, unda mester mantene 1,5 metro di distancia, pa despues, bo mester habri e biyete cu bo a caba di dobla cu cautela den e hokki, dilanti tur esnan presente, y hinca esaki den e mashin. Ta bunita tambe pa bisa cu e biyete ta bay aden ‘boca abao’ pero tur hende ta comprende bon con bo ta habri e biyete completamente y ten’e boca abao pa hinca esaki den e scanner? Nos por imagina nos mes e problemanan cu lo surgi pa hende di edad, no tur, pa logra haci esaki sin asistencia di otro hende. Nos tin suficiente problema caba cu hende di edad pa mester bay lidia cu e situacion aki tambe.

Naturalmente tin otro parti di e innovacionnan proponi cu tin sentido. Esaki ta encera e medidanan cu ta tuma pa limita e posibilidad di pasa e virus pa otro persona. Identificacion di persona via un ‘QR-code’ cu ta limita maneho di documento di identidad ta un bentaha grandi pa evita e traspaso aki. E preocupacion di varios persona tabata si por di algun manera conecta e QR-code cu e voto di e mesun persona y exporta o almacena e resultadonan di un manera ilegitimo. Cu nos ta comprende di e splicacion esey no ta bay ta posible pasobra e scanner no ta registra otro cos cu e resultado di e voto pero no ta conecta esaki na e persona cu a deposita e voto.

Loke despues di henter e splicacion aki nos no ta comprende ainda, y no pa falta di conocimento, ta kico tabata e urgencia pa introduci e cambionan aki. Tin cu tin relacion cu e situacion di Covid, y ta make sense pa cu esey, pero trata di gana tempo despues di ciere di e urnanan pa yega na un resultado rapido, ta requeri cambio di ley y no tin relacion cu e situacion di Covid. E argumento ta cu, yegando na urnanan cu tin mil votador o mas, ta alarga e conteo na man te anochi laat, mientras e ta na final di un dia largo cu ta cuminza marduga caba pa e miembronan na e urna. Esey ta un argumento comprensible, pero nos no ta den ‘tempo di crisis’? Normalmente, y si e propio gobierno no a tumba su mes y a laga eleccion pa september, lo tabatin mas tempo pa haci e cosnan aki na un manera mas tranquil. E punto ta keda, cu ora bo ta preta pa loke ta tempo, bo no mester forza pa introduci cos den pura, duna un splicacion deficiente, te diarazon pasa en todo caso, y kere cu tur esaki no ta causa turbulencia, algo cu nos no mester, sigur no den tempo di eleccion. Na e momento ey ta logico pa cay back na e manera di opera cu tabata pa decadas ‘tried and true’ y ta laga pa siguiente biaha pa introduci e cambionan. Ta ironico cu net e partido cu a causa cu mester bay eleccion tempran, tambe pa aparentemente cumpli cu e metanan strategico di campaña y di maneho di e proceso di consulta cu Hulanda encuanto COHO y e tareanan cu mester keda cla den e proximo lunanan, ta esun cu ta usa e cambio di metodo aki pa pone presion riba credibilidad di e proceso. Lo ta bon si despues di e eleccion aki, cuminza inmediatamente cu introduccion di e cambionan pa bay digitaliza e proceso, si esey ta loke comunidad ta desea. Pasobra den tur esey ta keda e pregunta: ken a pidi bo haci tur esaki?