Den e anterior edicion di editorial nos a trata mayoritariamente e alternativa di e BTW (VAT,IVA), un impuesto riba balor agrega, cu no tin e desbentaha di e efecto inflacionario cu un BBO tin. Nos a splica algun aspecto di e alternativa cu e anterior ministro di financia tabata desea di introduci, e ABB, cu ta un impuesto riba consumo cu ta cobra ‘na porta’: ta cobra un tarifa di impuesto riba tur mercancia cu ta drenta e pais. E pregunta cu ta keda ta con ta bay cobra e parti di economia cu ta brinda servicio. Den e turbulencia cu e modelo aki a encontra, tanto den oposicion di e tempo ey, como dentro di gobierno mes,  henter e operacion cu segun e propio ministro tabata cla pa drenta accion, no a continua. Motibo: probablemente e porcentahe, cu mester a recoge e suma pa e varios schakelnan di BBO pareu, naturalmente no por tabata e 3,5% di BBO/BAZV di e momento ey. A menciona cifra di 6% y hasta mas, pero e proyecto a haya un morto repentino na man di e anterior prome ministro, cu aparentemente a haya e porcentahe ‘onverkoopbaar’ politicamente.

Sin embargo, nos ta casi na 2019 y si na e momento aki ta desea di tira un bista serio riba  e pro y contranan di e ABB, mester haci esey, cu mente cla y cabes friu, sin luga pa oportunismo politico. Pero tabatin algo mas den e pakete cu e anterior ministro di financia kier a introduci. Tabata e idea pa deshaci di poco tipo di impuesto cu no ta impresiona tanto pa loke nan ta trece den caha di gobierno, pero si ta un molester extra pa administra. Como ehemplo e ministro tabata menciona e ‘zegelbelasting’ cu ta duna apenas algo mas di un miyon florin, cu ta obsoleto y ademas un molester pa e ciudadano cu pa cada baina mester bay te Postkantoor pa cumpra stampia pa pega riba peticion di tal o cual cos. Por fabor, ta 2019, y nos no mester di e sorto di cos anticua aki.

Asina nos tin tambe e famoso dividendbelasting, cu pa 2018 ta treciendo algo mas den lachi di gobierno, pero pa hopi aña tabata pega na 5 o 6 miyon florin, mientras cu e impuesto precedente, e impuesto riba ganashi, ta casi yega 200 miyon florin pa aña. Ademas, por deshaci di e extra administracion aki, cu Servicio di Impuesto por usa pa otro trabao. Den e reforma fiscal manera anuncia te awor a bisa cu lo bay baha e dividendbelasting considerablemente, te 10%, pero pakico no sigui e conseho cu gobierno di Aruba a haya di Banco Mundial na 2006, pa simplemente aboli e impuesto aki, pasobra na nan opinion e tabata un gran estorbo pa inversion. E gobierno di e tempo ey, di e mesun partido cu ta e ruman grandi den e actual coalicion, a haci caso omiso di e conseho aki, mescos cu e conseho pa desaroya alternativa economico den direccion di turismo medico y servicio specialisa di educacion. Y ya cu te na e momento aki nos no a mira nada ainda cu e gobierno actual kier haci pa stimula economia, nan por cuminsa cu haci comercio, y nan mes como gobernacion, un gran fabor kitando simplemente e cos aki for di caminda. Nos por a ripara cu na Hulanda gobierno tabata kier a aboli e mesun dividendbelasting aki, pasobra e no ta yuda pa atrae inversion… Aya ainda e debate tabata diferente pasobra ta trata di casi dos biyon euro na entrada perdi, pero aki esey no ta e caso. Ta bira tempo pa un contesta concreto riba esaki.

Tambe tabata e idea di deshaci di e successiebelasting, riba bienes hereda, cu ta cay den e mesun categoria cu esunnan menciona aki caba. E simplificacion di e sistema total di impuesto lo por yuda enormemente pa haya e capacidad necesario pa traha miho riba e impuestonan cu ta keda, sin cu mester recuri na emplea mas personal, pa cual den e tempo di guera actual, no tin recurso disponibel.  Y ya cu nos ta papiando di ‘ruim op’ cos inutil chikito cu di baina ta trece placa aden, kico pa pensa di e ‘environmental tax’ cu gobierno anterior a impone riba e empresanan di carrental, cu tampoco ta algo voluminoso, pero ta obliga di mantene henter un administracion, tanto na e empresa como na Servicio di Impuesto.

Di e elementonan di e reforma fiscal cu nos a tende te awor, tin parti cu ta positivo pa e ciudadano di menos recurso, pero no pa e clase medio cu mester bay carga mas peso ainda. Pero banda di esaki, manera a resulta for di e dos ultimo edicionnan di Editorial, tin asina hopi aspecto cu nos no ta tende practicamente nada menciona, ni di parti di gobierno, ni di parti di medionan di comunicacion. Keto bay ta asina cu prensa tin miedo di haci gobierno pregunta? Nos ta djis sinta duna relato di loke nan ta conta y nos no ta analisa mas aleu? Si tin algo cu nos ta desea pa 2019 y e añanan despues, ta un prensa mas critico, di cualkier color, o sin color.