Den un entrevista cu Bon Dia, Presidente di Parlamento Juan ‘Ady’ Thijsen a indica cu e ta premira cu por lo menos aki 2 siman e lo bay ta yamando un reunion pa trata e ‘invoeringsverordening’ pa asina introduci mas cu 800 cambio den Codigo Civil di Aruba, bao cual ta cay e posibilidad pa parehanan di mesun sexo por registra nan relacion.

Esaki despues cu den september di 2016 parlamento a aproba e cambionan aki, pero despues a sigui un caminda largo unda mester a cambia e texto di e Codigo Civil, cual a laga un cantidad di persona den comunidad cuestionando si e cambionan algun dia berdaderamente lo bin. Segun Daphne Lejuez, e ultimo presentacion cu parlamento a haya riba e topico di e Codigo Civil nobo cu mester introduci ainda, tabata den januari di 2020.

Ya casi 1 aña despues di e ultimo movecion, no a introduci e cambionan cu a wordo aproba den 2016. Di otro fuentenan parlamentario Bon Dia por a compronde cu practicamente lo unico cu mester haci ta yama reunion. Pa e rason aki Bon Dia a tuma contacto cu Thijsen, kende a confirma cu e lo ta yamando un reunion pa introduci e cambionan, cual ta bin den un ‘invoeringsverordening’, por lo menos den proximo 2 siman, teniendo cuenta cu cada fraccion su disponibilidad.

‘Parlamentarionan nobo mester a haya mas informacion’
Aparte cu e cantidad di cambio ta grandi, cual ta haci cu e proceso di su mes lo tarda hopi, Thijsen a bisa cu e echo cu a bin parlamentarionan nobo tambe a haci cu mester a duna mas presentacion y traspaso di conocemento pa e ley aki cana su proceso. “Nan no tabata t’ey den 2016, mientras ami por ehempel si tabata t’ey. Pero esey no ta nada, pasobra nos mester trata e invoeringsverordening pasobra tur e cambionan cu a wordo haci mester wordo introduci. Esey a dura un poco, y mi tabata di pone caba pa tratamento, pero a bin entre otro e asunto di Hulanda, COVID, pero mi tabata di pone caba.”

Segun Thijsen, e interes y atencion di parti di comunidad pa introduccion di e cambionan aki ta presente. “Mi ta haya yamada di Gabinete di Gobernador, notarionan, y mas carta cu mi ta haya, mirando cu tin asina hopi cos cu tin cu cambia. Pues aworaki mi tine pa planning pa, si tur cos bay bon, otro siman of aki 2 siman pa e wordo trata, pa nos keda cla cune.”

E cambionan aki, Thijsen ta cualifica como necesario, mirando cu tin un cantidad grandi di articulo den Codigo Civil cu lo cambia. “Tin hopi articulo cu ta tranca. Nos tin cu pasa e ley aki. Esey ta e situacion.”

Mas evidente esey no por ta, mirando cu den october a sali dos sentencia di hues, unda ta declara cu tanten cu pais Aruba no habri matrimonio pa parehanan di mesun sexo, of duna nan un alternativa manera ta inclui den un di e amiendanan na e Codigo Civil cu ta pendiente di introduccion, pais Aruba ta actuando contra ley contra parehanan di mesun sexo. Esaki pasobra hurisprudencia di corte Europeo y tratado di derechonan humano Europeo (EVRM) ta indica cu mester respeta cada ken su bida di famia, y esaki ta trece cune cu parehanan di mesun sexo mester tin mesun derecho pa oficialisa nan relacion y cuminsa un famia, mescos parehanan hetero.

‘Sentencia ta influi, pero no ta determinante pa introduccion di cambio’
Riba pregunta di Bon Dia, Thijsen ta contesta cu naturalmente e hurisprudencia aki, y esun recien di Corte den Prome Instancia di Aruba, ta urgi pa actua riba e asunto aki. “Mi tabata sa cu esey lo bin, pasobra e uitspraaknan ta basa riba esunnan di Hof Europeo. Den Trias Politica nos mester respeta e sentencianan, cual nos ta haci semper, bo tin cu actua. Nos tin responsabilidad como poder legislativo. Claro, e sentencianan tin influencia, pero e no ta determinante pasobra nos tabata sa di dje caba. Ami ta kere ta responsabilidad di parlamento pa trata e ley.”

Asina mes, ta cla cu e historia di e cambionan aki semper tabata, di un manera of otro, domina pa e cambio cu mas a genera discusion den sociedad, esta e posibilidad pa parehanan di mesun sexo registra nan relacion y asina regla un cantidad di asuntonan manera pensioen di viudo. Actualmente, hasta mirando cu Aruba mester registra matrimonionan entre parehanan di mesun sexo cera den Reino, (lesa: Hulanda y BES) esaki no ta nifica cu nan ta haya tur derechonan manera un matrimonio hetero lo haya. Pensioen di viudo por ehempel ta algo cu matrimonionan di mesun sexo no tin niun derecho riba dje, segun e Codigo Civil vigente.

‘Aworaki no ta hiba discusion mas, mester vota so’

Thijsen tambe ta consciente di esaki, bisando cu “Hulanda y Aruba ta comunidadnan hopi distinto. Hulanda ta hopi liberal. Esaki por hunga un rol pa cierto hendenan den nos comunidad.” Thijsen a agrega cu maske den 2016 a pasa den henter e debate aki, “mi opinion personal ta cu mi ta haya jammer cu nos no a haci e discusion aki den henter sociedad. Paisnan grandi manera Hulanda y Merca e asuntonan aki ta wordo discuti den sociedad. Nos mester por papia di dje, mester por envolvi comunidad cune.”

“Tur topico, no esaki so, nos mester por discuti riba dje, cu respet pa cada ken su opinion. Pero na fin di dia nos mester tuma un decision. Como parlamentario bo rol den esaki ta cu bo tin cu tene cuenta cu tur hende den comunidad, pues bo mester asumi bo responsabilidad.”

Loke mester pasa aworaki, Thijsen a bisa, no ta hiba discusion mas, si no simplemente cada parlamentario mester bay vota pa introduci e cambionan pa asina nan wordo implementa. “Asinaki e ta keda na cada parlamentario, pasobra nan ta bay trat’e, maske a bin cambionan, pero e trabao ta keda mescos.”